De gelovige moslim, het naïeve Westen, de verlichte professor, het gezonde verstand en het noodzakelijke leergezag van de Kerk

Het programma Pauw & Witteman toonde afgelopen week duidelijk hoe het postchristelijke, extreem naïeve Westen niet in staat is met moslimfundamentalisme om te gaan (hier het filmpje, deel 1 en deel 2). De Nederlandse student politicologie Izz ad-Din Ruhulessin walst met gemak, met alle klassieke argumenten uit de islamitische apologetiek ("mag ik even uitspreken"), over Femke Halsema ("excuus"), de verlichte moslim, de gewone Amsterdammer en Pauw en Witteman zelf heen. Het enige wat de laatsten weten te doen is, na de krachtige, heldere (en afschuwelijke) uiteenzetting over een aspect van de orthodoxe islam, uiteindelijk iedereen hartelijk te laten lachen om als verlichte vrienden uit elkaar te kunnen gaan. Après nous le déluge.
Op 5 september schreef hoogleraar rechtsfilosofie Cliteur - de laatst overgebleven Voltaire - iets minder naïef Geloof kan wél tot geweld inspireren.

Aan het begin van de 21ste eeuw werden we geconfronteerd met een geheel nieuwe figuur: de religieuze radicaal. De radicaal [...] neemt het boek dat God heeft geschreven heel serieus. De gelovigen noemen hem een ‘fundamentalist’ en de niet-gelovigen een ‘gevaarlijke gek’, maar dat maakt de radicaal niet uit. Hij zegt: ‘Er staat wat er staat.’ [...]
Westerse en niet-westerse overheden zijn nog niet klaar met de radicalen, want zij vermeerderen zich sneller dan de ongelovigen en de gematigden. En vreemd genoeg is radicaal geloof succesvoller dan de ‘gematigdheid’ waarop de moderne elite haar hoop heeft gevestigd.

Terecht neemt Amanda Kluvelds gezonde verstand het Cliteur kwalijk dat hij alle monotheïstische godsdiensten over een kam scheert ("Waarom is er meer islamitisch dan christelijk geweld").
Los van het feit dat de Bijbel natuurlijk een heel ander soort boek is dan de Koran (de bijbel is vooral een geschiedenis, de Koran een ethisch instructieboek), illustreert het betoog van Cliteur wel hoe goed het idee van O.L. Heer is geweest om de mensheid niet slechts een geschreven openbaring te geven, maar ook een context, een Sitz-im-Leben - de Kerk met een heel precies leergezag - om de openbaring gezagvol te interpreteren en door te geven.
In het - orthodoxe - Christendom is het een "gevaarlijke gek" niet toegestaan "het boek dat God heeft geschreven" te pakken en eigenmachtig te interpreteren of na te volgen.
Zie over de noodzaak van leergezag de al eerder geciteerde tekst van J.H. Newman: An Essay on the Development of Christian Doctrine, hoofdstuk 2, sectie 2, paragraaf 13.

P.S. Cliteur stelt als remedie voor het ideaal van de religieus neutrale staat af te stoffen, hiermee blijk gevend van een gebrek aan besef van het feit dat zoiets alleen in een door het Christendom eeuwenlang opgevoede samenleving voorstelbaar is, omdat de mens van nature religieus is en 'monotheïstisch georiënteerd', en in een toestand van officieel of praktisch polytheïsme (bijv. relativisme), enig serieus monotheïstisch voorstel de neiging heeft vat te krijgen op een samenleving.
Binnen het monotheïsme overleeft, om verschillende redenen, de orthodoxie (zie Kaufmann, Eberstadt, en zelfs de conclusies van het toch zeer voorzichtige Nederlandse Sociaal-Cultureel Planbureau (2009, p. 53)).
Zoals we eerder schreven, is de vraag: welk monotheïsme, welke orthodoxie? Het tractaat 'De vera religione', de afgelopen vijf eeuwen snobistisch op zolder gelaten, eist nieuwe belangstelling, op alle niveaus.