De kern van de Kerk

In de papieren editie van het Katholiek Nieuwsblad van deze week (p. 4) een mooi interview van Ed Arons met mgr. Léonard (overgenomen met toestemming van het KN):

Mgr. André-Jozef Léonard heeft enkele maanden de media gemeden om zich te verdiepen in zijn nieuwe bisdom. De velen die hem hebben ontmoet, maakten een andere man mee dan die de media toonden.

De aartsbisschop ziet er ontspannen uit, haast vrolijk. Geenszins de verbeten fanaticus, zoals sommige media hem karikaturaal afschilderden. Hij verruilt de ontvangstkamer voor zijn eigen – zeer sobere – zitkamer. Vandaag staan verscheidene interviews gepland, die hij zonder rancune ingaat. Nog zonder perschef, hij regelt de interviews zelf. De media hebben hem sinds zijn aantreden uiterst eenzijdig behandeld, zijn uitspraken uit hun verband gerukt, maar mgr. Léonard lijkt de media daar enkel dankbaar voor. “Dankzij alle aandacht die media aan mij besteedden, krijg ik nu waar ik maar kom extra toeloop en kan ik mijn boodschap aan veel meer mensen kwijt.”

Na alle aandacht van de media voor allerlei details, is het goed van u te horen wat voor u de kern is van de Kerk. Wat staat voor u voorop?

“De kern van de Kerk is Christus, de persoon van Jezus Christus, het leven van Hem en het leven vanuit onze verbondenheid met Hem.”

En wat is de missie van die Kerk?

“Die ligt in diezelfde lijn: mensen met Hem in contact brengen, op Hem wijzen. De Kerk maakt haar gang doorheen de tijd en neemt de mensen daarin mee, als een bedevaart op weg naar Hem. De Kerk is een kiem van Gods rijk en moet uitgroeien tot de voltooiing van de geschiedenis aan het einde der tijden. Alles in de Kerk moet draaien rond Hem. Daarom ben ik blij met de nadruk van Verbum Domini. (Mgr. Léonard wijst naar een dun boekje op een tafeltje naast hem, de tekst die paus Benedictus XVI schreef naar aanleiding van de bisschoppensynode over de Bijbel.) De paus wijst daarin op de persoon van Jezus, het Woord dat is vlees geworden. Hij stelt ons Hem voor als persoon.”

En wat ziet u als uw missie als aartsbisschop?

“Ik zie vooral het profetische ambt dat eigen is aan een bisschop: alle gelegenheden gebruiken om alle aandacht te vestigen op Christus en op het paasmysterie.”

Is het dan niet frustrerend dat de media meer de aandacht vestigen op u dan op Hem?

“Ach, die aandacht is gelukkig geen doel in zichzelf. Zij kan een middel worden om de aandacht op Jezus te vestigen. Ik zie het steeds als een enorme kans te spreken tot de mensen. Overal waar ik kom, is de opkomst groot.”

Ziet u zichzelf meer als profeet dan als herder?

“O nee, die profetische functie is maar een van de drie functies van een bisschop. Ik besteed heel veel aandacht aan de liturgie en de sacramenten, vooral aan de Eucharistie, om door de Eucharistie mensen aan te trekken tot Christus. Vandaar mijn bekommernis om een goede en mooie viering van de liturgie, zodat mensen daardoor het Godsmysterie aan kunnen voelen en kunnen smaken. Ik heb al enkele artikelen kunnen publiceren over een gezonde en mooie liturgie in het blad van ons bisdom Pastoralia.”

Maakt dat u niet tot een man die vooral bekommerd is om de kerkelijke regels?

“Maar het gaat niet om de regels, het gaat om de beleving. Maar voor die beleving hebt ge een stevig geraamte nodig. Net als ons lichaam een sterk geraamte nodig heeft. Niet dat we voortdurend aan ons gebeente denken. Zo ook is het met de liturgie: ik beleef het ritueel zonder aan de regels te denken. Het gaat om de beleving van een gezonde en mooie liturgie, niet om ritualisme of formalisme.”

En de derde taak van u als bisschop is het herderschap?

“Ja, dat is de pastoraal, waar ik heel veel aandacht aan schenk. Van oktober tot maart ben ik iedere maand elf dagen in een van de 33 dekenaten die het aartsbisdom telt. Ik verblijf dan daar ter plekke en niet hier in Mechelen. Ik ben mijn bezoeken in oktober, november en december begonnen met Brussel. Ze zijn wondermooi, leerzaam en bemoedigend.”

Op wat voor manier bemoedigend?

“De parochies die ik bezocht, zijn zeer dynamisch. Sommige hebben door hun multiculturaliteit veel te bieden. De vele vrijwilligers zijn zeer gemotiveerd. Ook heb ik goede ervaringen opgedaan met de katholieke scholen.”

Bent u er hartelijk ontvangen? Volgens de media bent u niet populair bij uw gelovigen...

“Zeer hartelijk en warm. Ik denk dat ze ervaren dat de werkelijkheid niet strookt met de indruk die de media verspreiden. Ook de priesters zijn positief.”

U hebt een pastoraal plan voor de komende jaren?

“Ja, maar dat plan wordt voortdurend bijgesteld door de inbreng die ik ontvang van de gelovigen. Ook de vele inhoudelijk rijke vergaderingen hebben mijn visie verrijkt.”

Hebben de misbruikschandalen en de negatieve berichtgeving over uzelf de evangelisatie niet geschaad?

“De misbruikschandalen zijn zeer betreurenswaardig en hebben zeker een negatieve invloed, maar toch hoor ik ook van parochies waar die berichtgeving geleid heeft tot een grotere inzet van mensen. Er is bij velen nood aan hoop en vernieuwing.”

Ziet u uzelf als man van vernieuwing? Uw imago is zeer behoudend.

“We moeten behouden wat behouden dient te worden, we moeten trouw blijven aan de apostolische overlevering. Maar ik stimuleer ook de elementen van de vernieuwing die nodig is voor de toekomst van de Kerk.”

Zoals?

“Ik had laatst met de bisschop van Hasselt, mgr. Hoogmartens, een ontmoeting met de mensen van de jeugdpastoraal voor heel Vlaanderen. Er is daar veel enthousiasme voor de Wereldjongerendagen in Madrid. Naast jongeren is er de gezinspastoraal: om de gezonde huwelijken en gezinnen te bemoedigen, maar ook voor een begeleiding van de gescheidenen. En dan zijn er natuurlijk de roepingen. We hebben momenteel 21 seminaristen.”

Verwacht u, gezien de ontwikkelingen in België, de komende tijd dat de volkskerk plaats zal maken voor een kleine groep bewuste gelovigen?

“Gezien de huidige situatie verwacht ik een meer belijdende, getuigende Kerk. Die zal kleiner zijn in aantal, maar met een dieper geloof. Ze mag zeker niet elitair worden, maar moet altijd open blijven voor gewone gelovigen, open voor alle mensen.”