Het weinig vruchtbare credo van de hoofdredacteur van het NOS-journaal (en de modieuze filosofie die eraan ten grondslag ligt)

TUDelta, het weekblad van de Technische Universiteit Delft, liet vorige week Marcel Gelauff (54) aan het woord, sinds bijna een jaar hoofdredacteur van NOS Nieuws.

[Gelauff] is niet erg onder de indruk van de kritiek van wetenschapsredacteuren op zijn medium. Hij denkt net als zijn voorganger Hans Laroes dat hij geen speciale wetenschapsredacteuren nodig heeft. “We hebben wel specialisten op bepaalde thema’s als gezondheidszorg, maar wij halen journalisten in huis, geen wetenschappers.”
Gelauff denkt dat zijn journalistieke denken botst met dat van de wetenschappelijke krantenbijlages. “Wij hebben een miljoenenpubliek, dat we proberen te laten zien wat er in de samenleving speelt.”
Het verwijt dat hij niet verder gaat dan het laten horen van verschillende meningen vindt hij onzinnig. “Wij doen geen simpel feitenonderzoek. Ik vind dat een onzinbenadering. Het is ook onze taak om criticasters te laten horen. Ik wil niet dat mijn collega’s het werk van wetenschappers overdoen. Daar is geen tijd voor. We hebben een permanente deadline. Natuurlijk moeten ze een bepaald onderzoek wel in de context plaatsen. En natuurlijk maken we wel eens fouten, maar toch denk ik: daarvoor heb ik geen wetenschapsredacteur nodig. Dat hoort gewoon bij gedegen journalistiek handwerk.”
Maar wat als in de berichtgeving over bijvoorbeeld het vaccin tegen baarmoederhalskanker twee verschillende grootheden tegenover elkaar komen te staan: de mening van een bloemiste met een populaire blog tegen het vaccin, tegenover het onderbouwde onderzoek van de wetenschap?
Gelauff: “Don’t shoot the messenger. Het is onze verantwoordelijkheid om te laten zien wat het maatschappelijk effect is van onderzoek. Dat is onze taak als generalistisch medium. Maar we zeggen er ook bij wat wetenschappers vinden. En het is niet zo dat wetenschappers dé waarheid vertellen. De wetenschap staat niet stil. Wat vroeger voor waar werd aangenomen, wordt inmiddels weer ondergraven. Absolute waarheden bestaan niet”.
Weegt wat een deskundige zegt dan even zwaar als wat de man op straat te zeggen heeft?“Dat is een onzinvraag. Ze komen allebei aan het woord. Ik heb geen opvoedkundige taak. Ik kan niks met de suggestie dat wij de waarheid kunnen vaststellen of het volk kunnen opvoeden. Als is geconcludeerd dat de Q-koorts ongevaarlijk is voor de mens, moet ik dan vervolgens het massale protest tegen de aanpak ervan negeren? Dat doe ik niet. Als de kijker na het zien van zo’n item in verwarring is, dan is dat zo.”

Gelauff heeft veel kritiek over zich heengekregen, bijvoorbeeld van Herwin Thole, redacteur van De Nieuwe Reporter. In een artikel Geen geloof in Gelauff merkt deze op:

"Ik kan niks met de suggestie dat wij de waarheid kunnen vaststellen of het volk kunnen opvoeden".
Een opmerkelijke uitspraak voor het hoofd van een journalistiek medium. Vanuit filosofisch oogpunt heeft hij wellicht gelijk, maar journalistiek gezien is het hoogst dubieus te noemen. Temeer omdat het botst met hét kernbegrip van het beroep.

Dit lijkt me in een notedop een van de hoofddrama's van de hedendaagse mens. "Filosofisch heeft hij gelijk, maar in de journalistiek werkt het niet".
Onze arme Gelauff past in zijn beroep gewoon consequent toe wat hij op de sociale academie geleerd heeft! En wat op onze filosofische, theologische, juridische, historische en andere opleidingen wordt gedoceerd. Namelijk hetzelfde wat de sofist Gorgias 2500 jaar geleden verkondigde: dat er geen waarheid is; dat, àls er een waarheid zou zijn, ze onkenbaar zou zijn; en dat, àls ze kenbaar zou zijn, ze niet over te brengen zou zijn op anderen.
Een gemakzuchtig scepticisme, het einde van elk denken.
(De Poolse filosoof Kolakowski zegt hierover: "Mochten filosofen en geleerden zich ernstig op zo'n zelfvoldane sereniteit hebben toegelegd, waren zij dan in staat geweest onze beschaving op te bouwen? Was de moderne fysica uitgevonden met al haar technische toepassingen waarvan we elke dag gebruik maken, indien de speculatieve fysica, door [de scepticus] Sextus [Empiricus] van steriliteit en ongefundeerde waarheidsaanspraken beschuldigd, hieraan niet was voorafgegaan? [...]
Spreekt de scepticus zichzelf tegen wanneer hij de sceptische leer verkondigt? Moet hij niet eerder zwijgen, wanneer hij consistent wil blijven?").
Maar helaas blijven de sceptici onze leerstoelen bevolken.
Echter: ideas matter!
Een van de bizarre ideeën van deze tijd is dat ideeën er niet toe doen. Men wil dat iemand in zijn hoofd een relativist is en als journalist een waarheidszoeker.
Nee, dat werkt niet (althans niet lang). De mens is één.
Als de gevolgen van bepaalde ideeën (al zijn ze nòg zo wijdverbreid) ons niet bevallen, moeten we naar de ideeën zelf durven kijken (hoezeer we dan ook tegen de stroom zouden moeten inroeien).