"Hoogopgeleiden moeten leren kritisch te denken"

Chris Rutenfrans wijst op Twitter op een lezenswaardig blogbericht van Germen Roding op visionair.nl:

“Intellectueel: iemand met meer opleiding dan zijn hersens aankunnen”.

Verschil in denken tussen hoog- en laagopgeleiden

Een hoogopgeleide heeft jarenlang in een beschermde omgeving, school of universiteit geheten, doorgebracht, waarin hij of zij afgeschermd is van de harde realiteit van het dagelijkse leven. In deze omgeving leert de hoogopgeleide-in-spe [...] het jargon en de paradigma’s die in deze sector overheersend zijn. Bij dit proces van acculturatie hoort ook het aanleren  van ego-onderdrukkend, omfloerst gedrag, het lezen van zogeheten kwaliteitskranten als de Volkskrant (onder laagopgeleiden ook wel bekend als de Azijnbode), NRC Handelsblad en dergelijke. Abstract denken wordt aangemoedigd, inductief denken, wat de mens van nature doet, wordt afgeleerd. [...] Alleen de slimmere hoogopgeleiden kunnen zich redden met inzicht. De dommere hoogopgeleiden beperken zich tot napraten en acculturatie. De wat wereldvreemde hoogopgeleide wordt zo klaargestoomd voor een baantje bij een grote multinational of de overheid, waar dwarsdenken niet op prijs wordt gesteld. [...]
Jarenlange opleiding heeft er toe geleid dat de hoogopgeleide alleen met andere hoogopgeleiden “op niveau” kan communiceren, d.w.z. het jargon spreekt. Een hogeropgeleide is geleerd niet al te kritisch te staan tegenover de lesstof, anders haalt ze een onvoldoende. De lesstof bestaat na de studie doorgaans uit dezelfde “kwaliteitkranten” en VARA-programma’s als tijdens de studie. De wereld wordt geïnterpreteerd volgens de aangeleerde normen en waarden. Hoogopgeleiden denken in woorden, niet in beelden. Daarom zijn hoogopgeleiden ook makkelijk met mooie idealistische praatjes om de tuin te leiden. [...]
De afgelopen dertig jaar waren een paradijs voor hoogopgeleiden. Het systeem dat onze maatschappij uitmaakt, werd steeds complexer en abstracter. Er was niet alleen werk voor gymleraren en sportdocenten, maar ook voor gemeentelijk beleidsmedewerkers sportbeleid en regionaal coördinators sportzaken. Een laagopgeleide gaat dit allemaal een beetje boven de pet, hij snapt het nut niet zo. Je kan toch ook gewoon met een balletje trappen op het pleintje? [...] De maatschappij als systeem wordt eenvoudiger en simpeler. Kortom: voldoet meer aan het wereldbeeld van een laagopgeleide. En de hoogopgeleiden? Als ze hun laagopgeleide buren vriendelijk behandeld hebben, willen die vast wel praktijkles metselen of tuinieren geven.
Hoe voorkomen we dit soort rampen in de toekomst?
Hoogopgeleiden moeten leren kritisch te denken. Niet kritisch denken met woorden, maar door hun ogen en oren open te zetten en inductief te denken. [...] Laagopgeleiden hebben respect voor vakkennis, resultaat en wijsheid. Prutsers en brokkenpiloten kunnen met al hun mooie praatjes opzouten. Een zeer verstandig standpunt, dat ook in het wereldje van hoogopgeleiden, die elkaar met fluwelen handschoenen aanpakken, geen kwaad zou kunnen.