Tussen neus en lippen door

Ware zinnetjes in een stukje vandaag in de Volkskrant (waar verder het nodige op af te dingen valt):

Als tegenpool [van religieus obscurantisme] noemt ze abt Georges Lemaître (1894-1966), een Belgische kanunnik, tevens astronoom, wiskundige en natuurkundige, van 1960 tot 1966 voorzitter van de Pauselijke Academie voor de Wetenschappen. Lemaître is de grondlegger van de oerknaltheorie. 'Hij noemde dat de theorie van het 'primitief atoom'. Het woord 'primitief' kan godsdienstig worden uitgelegd. De toenmalige paus, Pius XII, zei: het is een theorie die au fond strookt met de geest van de kerk.'

Paus Franciscus: de theologie wijde zich nederig "aan de opdracht om het geloof van allen, maar vooral van de eenvoudigste mensen, te bewaren en te verdiepen"

Omdat het geloof een licht is, nodigt het ons uit erin door te dringen en de horizon die door het geloof te zien is, steeds verder te onderzoeken, om datgene wat we beminnen beter te leren kennen. Uit deze wens komt de christelijke theologie voort. Het wordt derhalve duidelijk dat theologie zonder geloof onmogelijk is. De theologie behoort tot de dynamiek van het geloof zelf, dat tracht om de zelfopenbaring van God, die haar hoogtepunt vindt in het mysterie van Christus, dieper te verstaan. De eerste gevolgtrekking hieruit luidt dat in de theologie niet louter een beroep wordt gedaan op de rede om, zoals in de experimentele wetenschappen, te onderzoeken en tot kennis te komen. God kan niet tot een object herleid worden. Hij is het handelende Subject, dat zich laat kennen en dat zich openbaart in de relatie van persoon tot persoon. Het rechtzinnige geloof brengt de rede ertoe zich open te stellen voor het licht dat van God komt, opdat het verstand, geleid door de liefde voor de waarheid, God op een diepere wijze kan kennen. De grote leermeesters en theologen uit de Middeleeuwen hebben erop gewezen dat de theologie als wetenschap van het geloof een deelname vormt aan de kennis, die God van zichzelf heeft. De theologie is dus niet enkel een spreken over God, maar bestaat er vooral in, te trachten het Woord te ontvangen en dieper te begrijpen: het Woord dat God tot ons richt, het Woord dat God over zichzelf spreekt, want Hij is een eeuwige dialoog van gemeenschap en Hij verleent de mens toegang tot het binnenste van deze dialoog. De deemoed, zich door God te laten aanraken, maakt derhalve deel uit van de theologie: zij erkent haar begrensdheid tegenover het mysterie en ze streeft ernaar om, met de zorgvuldigheid die eigen is aan de rede, de onpeilbare rijkdommen van dit mysterie te onderzoeken.
Voorts deelt de theologie ook het kerkelijke karakter van het geloof; haar licht is het licht van het gelovige subject dat de Kerk is. Dit impliceert enerzijds dat de theologie in dienst staat van het geloof van de christenen. Nederig wijdt ze zich aan de opdracht om het geloof van allen, maar vooral van de eenvoudigste mensen, te bewaren en te verdiepen. Omdat ze vanuit het geloof leeft, beschouwt de theologie het leergezag van de paus en van de met hem verbonden bisschoppen bovendien niet als iets dat van buitenaf komt, als een grens aan haar vrijheid. Het leergezag vormt integendeel een intrinsiek en constitutief element van de theologie, in zoverre het een waarborg biedt voor het contact met de oorspronkelijke bron en daardoor de zekerheid geeft te putten uit het Woord van Christus in heel zijn volheid (Paus Franciscus, encycliek Lumen Fidei, n. 36).

Bestel hier de Nederlandse vertaling van de encycliek.

"Geschiedenis toont aan: wetenschap en geloof gaan heel goed samen"

Artikel van hoogleraar wetenschapsgeschiedenis Frans van Lunteren aan de Vrije Universiteit Frans van Lunteren.

Wij Newmanianen (zie bijv. de punten 3 t/m 5 van de negende rede van zijn Idea of a University: "As to Physical Science, of course there can be no real collision between it and Catholicism...") denken: 'Nogal kachel!', maar het is altijd goed een VU-professor te hebben die het ook zegt!

FAQs over het katholieke geloof, met de antwoorden

Afgelopen week is Aleteia.org on-line gegaan, een nieuw internetinitiatief van katholieke leken in samenwerking met de Pauselijke raad voor sociale communicatie en de onlangs opgerichte Pauselijke raad voor de bevordering van de nieuwe evangelisatie.
De site - in het Engels, met vertalingen in Italiaans, Spaans en Frans -

offers Questions and Answers about the Catholic faith, life and society. Here you can find answers to the most pressing questions on current events, the Pope, prayer, science, history, etc...
Aleteia [= Grieks voor 'waarheid'] is run by a team of journalists, experts, media managers and bloggers, who are eager to find answers to your questions about the Catholic faith, life and society. They are continually producing Q&As, interviews and videos to help you learn more about what most interests you.
We often think that there are no precise, simple and well-documented answers to all the questions we ask about the Catholic faith, life and society.
Aleteia is dedicated to integrating the best available resources into our answers so we can all benefit from having information at our fingertips that none of us would be able to find on our own.

Lijkt een boeiende site. Have a look by yourself.

"Professoren, bind je studenten niet aan jezelf, maar help ze op weg naar de waarheid"

Uit de toespraak van paus Benedictus tot jonge universiteitsdocenten, tijdens de Wereldjongerendagen in Madrid (op vrijdag 19 augustus):

Während ich unter Ihnen weile, kommen mir meine ersten Jahre als Professor an der Universität Bonn in Erinnerung. Obwohl damals noch die Wunden des Krieges sichtbar waren und viele materielle Entbehrungen herrschten, wurde all das durch die erwartungsvolle Hoffnung auf eine mitreißende Tätigkeit, durch den Austausch mit den Kollegen der verschiedenen Fächer und durch den Wunsch, auf die letzten und fundamentalen Fragen der Studenten zu antworten, überwunden. Diese „universitas“, wie ich sie damals erlebte, von Professoren und Studenten, die gemeinsam in allen Wissensbereichen die Wahrheit suchen, oder, wie Alfons X. der Weise sagte, dieses „Miteinander von Lehrern und Studenten mit dem Willen und dem Verstand, das Wissen zu lernen“ (Siete Partidas, partida II, tit. XXXI) erhellt den Sinn und auch die Bestimmung der Universität.
Im Motto dieses Weltjugendtages – „In Christus verwurzelt und auf ihn gegründet, fest im Glauben“ (vgl. Kol 2,7) – können Sie auch Licht dafür finden, um Ihr Dasein und Suchen besser zu begreifen. In diesem Sinn, und wie ich schon in der Botschaft an die Jugendlichen zur Vorbereitung auf diese Tage geschrieben habe, weisen die Begriffe „verwurzelt, gegründet und fest“ auf die soliden Fundamente für das Leben hin (vgl. Nr. 2).
Doch wo werden junge Menschen in einer zerbrechlichen und instabilen Gesellschaft diese Bezugspunkte finden? Zuweilen ist man der Meinung, daß die Aufgabe eines Universitätsprofessors heutzutage ausschließlich darin bestehe, kompetente und fähige Fachleute auszubilden, die zu jedem Zeitpunkt die Nachfrage auf dem Arbeitsmarkt befriedigen. Auch heißt es, das einzige, was in der gegenwärtigen Konjunkturlage gefördert werden müsse, sei die technische Fähigkeit. Gewiß verbreitet sich heutzutage diese utilitaristische Auffassung der Bildung, auch der Hochschulbildung, vorwiegend von Kreisen außerhalb der Universitäten. Trotzdem verspüren Sie, die Sie wie ich die Universität erlebt haben und sie jetzt als Dozenten erleben, zweifellos den Wunsch nach etwas Höherem, das allen Dimensionen entspricht, die den Menschen ausmachen. Wir wissen: Wenn nur die Nützlichkeit und der unmittelbare Pragmatismus zum Hauptkriterium erhoben werden, können die Verluste dramatisch sein – von den Mißbräuchen einer Wissenschaft, die keine Grenzen über sich anerkennt, bis zum politischen Totalitarismus, der leicht von neuem auflebt, wenn aus Machtkalkül jeder höhere Bezug beseitigt wird. Die echte Idee der Universität hingegen ist genau das, was uns vor dieser verkürzten und verzerrten Sichtweise des Menschlichen bewahrt.
Tatsächlich war die Universität und ist immer noch dazu berufen, der Ort zu sein, wo man die eigentliche Wahrheit über den Menschen sucht. Es ist daher kein Zufall, daß es gerade die Kirche war, die die Einrichtung der Universität gefördert hat, denn der christliche Glaube spricht zu uns von Christus als dem Logos, dem Wort, durch das alles geworden ist (vgl. Joh 1,3), und von dem nach dem Abbild Gottes und Gott ähnlich geschaffenen Menschen. Diese frohe Botschaft enthüllt eine Vernünftigkeit in allem Geschaffenen und sieht den Menschen als ein Geschöpf, das an dieser Vernünftigkeit teilhat und zur Erkenntnis dieser Rationalität gelangen kann. Die Universität verkörpert demnach ein Ideal, das weder durch Ideologien zersetzt werden darf, die für den Dialog der Vernunft blind sind und gelegentlich zur Gewalt greifen, noch durch Willfährigkeiten gegenüber einer utilitaristischen Logik des Marktes, die den Menschen nur als Konsumenten sieht.
Hier liegt Ihr bedeutender und lebenswichtiger Auftrag. Ihnen kommt die Ehre und die Verantwortung zu, dieses Ideal der Universität weiterzugeben: ein Ideal, das Sie von Ihren Vorgängern empfangen haben, von denen viele demütige Anhänger des Evangeliums gewesen sind und als solche zu Geistesgrößen geworden sind. Wir müssen uns als ihre Nachfolger in einer Geschichte fühlen, die sich zwar beträchtlich von der ihren unterscheidet, in der jedoch die wesentlichen Fragen des Menschen nach wie vor unsere Aufmerksamkeit erfordern und uns weiter vorantreiben. Mit ihnen fühlen wir uns in dieser Kette von Männern und Frauen verbunden, die sich voll und ganz dafür eingesetzt haben, dem menschlichen Verstand gegenüber den Glauben vorzulegen und zur Anerkennung zu bringen. Und die Art und Weise, das zu tun, besteht nicht nur darin, den Glauben zu lehren, sondern ihn zu leben, ihn zu verkörpern, wie auch der Logos Fleisch geworden ist, um unter uns zu wohnen. In diesem Sinn brauchen die jungen Menschen glaubwürdige Lehrer; Personen, die für die ganze Wahrheit in den verschiedenen Wissensbereichen offen sind, zuhören können und in ihrem Inneren diesen interdisziplinären Dialog leben; Personen, die vor allem von der menschlichen Fähigkeit überzeugt sind, auf dem Weg zur Wahrheit voranzukommen. Die Jugend ist das bevorzugte Alter für die Suche nach der Wahrheit und die Begegnung mit ihr. Wie schon Platon sagte: „Suche die Wahrheit, solange du jung bist, denn wenn du das nicht tust, wird sie dir dann zwischen den Händen zerrinnen“ (Parmenides, 135 d). Dieses erhabene Streben ist das Wertvollste, das Sie persönlich und lebendig an Ihre Studenten weitergeben können; nicht bloß einige instrumentelle und anonyme Techniken oder einige nüchterne, bloß funktionell verwendete Daten.
Deshalb ermutige ich Sie eindringlich dazu, diese Sensibilität für und Sehnsucht nach der Wahrheit niemals zu verlieren; nicht zu vergessen, daß das Lehren kein trockenes Mitteilen von Inhalten ist, sondern eine Formung junger Menschen, die Sie verstehen und schätzen sollen, in denen Sie diesen Durst nach der Wahrheit, den sie in ihrem Inneren spüren, und dieses Streben nach Überwindung wecken sollen. Seien Sie für sie Ansporn und Kraft!
Dafür gilt es zuallererst zu berücksichtigen, daß der Weg zur vollkommenen Wahrheit auch den Menschen als ganzen einbeziehen muß: Es ist ein Weg des Verstandes und der Liebe, der Vernunft und des Glaubens. Wir können in keiner Erkenntnis vorankommen, wenn uns nicht die Liebe bewegt; ebenso wenig können wir etwas lieben, in dem wir keine Vernünftigkeit sehen. Denn „Intelligenz und Liebe stehen nicht einfach nebeneinander: Es gibt die an Intelligenz reiche Liebe und die von Liebe erfüllte Intelligenz“ (Caritas in veritate, Nr. 30). Wenn die Wahrheit und das Gute miteinander verbunden sind, gilt das auch für die Erkenntnis und die Liebe. Aus dieser Einheit leitet sich der Zusammenhang von Leben und Denken her, die Vorbildlichkeit, die von jedem guten Erzieher verlangt wird.
Zweitens muß man beachten, daß die Wahrheit selbst immer über unsere Reichweite hinausgeht. Wir können sie suchen und an sie herankommen, wir können sie jedoch nicht ganz besitzen: Vielmehr ist sie es, die uns besitzt und uns motiviert. In der intellektuellen und Lehrtätigkeit ist daher die Demut eine unerläßliche Tugend, die vor der Eitelkeit schützt, welche den Zugang zur Wahrheit versperrt. Wir dürfen die Studenten nicht für uns selbst einnehmen, sondern müssen sie auf den Weg zu dieser Wahrheit bringen, die wir alle suchen. Dabei wird Ihnen der Herr helfen, der Ihnen aufträgt, schlicht und wirksam zu sein wie das Salz oder wie die Lampe, die Licht gibt, ohne Lärm zu machen (vgl. Mt 5,13ff).
Das alles lädt uns dazu ein, den Blick immer auf Christus zu richten, auf dessen Antlitz die Wahrheit erstrahlt, die uns erleuchtet; der aber auch der Weg ist, der zur bleibenden Fülle führt, da er unser Weggefährte ist und uns mit seiner Liebe stärkt. Wenn Sie in ihm verwurzelt sind, werden Sie gute Lehrmeister Ihrer jungen Leute sein. Mit dieser Hoffnung stelle ich Sie unter den Schutz der Jungfrau Maria, Sitz der Weisheit, damit sie Sie zu Mitarbeitern ihres Sohnes mache durch ein Leben, das für Sie selber sinnerfüllt und für Ihre Studenten reich an Früchten der Erkenntnis und des Glaubens sein möge. Vielen Dank.

Wat is theologie eigenlijk? "Is het waar, wat we geloven, of niet?"

Leeuwendeel van de toespraak van paus Benedictus bij gelegenheid van de uitreiking van een theologieprijs in het Vaticaan. Over wat theologie nu eigenlijk is.

Theologie ist Glaubenswissenschaft, sagt uns die Überlieferung. Aber da erhebt sich sofort die Frage: Geht das eigentlich? Oder ist dies nicht ein Widerspruch in sich selbst? Ist Wissenschaft nicht der Gegensatz zu Glaube? Hört Glaube nicht auf, Glaube zu sein, wenn er Wissenschaft wird? Und hört Wissenschaft nicht auf, Wissenschaft zu sein, wenn sie sich dem Glauben zuordnet oder gar unterordnet? Solche Fragen, die schon für die mittelalterliche Theologie ein ernstes Problem bedeuteten, sind mit dem neuzeitlichen Wissenschaftsbegriff nur noch drängender, auf den ersten Augenblick geradezu aussichtslos geworden. So ist es zu verstehen, daß sich die Theologie in der Neuzeit in weiten Bereichen zunächst ins Historische zurückgezogen hat, um hier ihre ernste Wissenschaftlichkeit zu beweisen. Man muß dankbar anerkennen, daß dabei Großartiges geleistet wurde und neue Lichter auf die christliche Botschaft fielen, die ihren inneren Reichtum sichtbar machen. Aber wenn Theologie sich ganz in die Vergangenheit zurückzieht, läßt sie den Glauben heute im Dunklen stehen.
In einer zweiten Phase hat man sich dann auf die Praxis konzentriert, um in der Verbindung mit Psychologie und Soziologie Theologie als nützliche Wissenschaft zu erweisen, die praktische Weisungen für das Leben schenkt. Auch dies ist wichtig, aber wenn dabei das Fundament der Theologie, der Glaube, unbedacht bleibt, wenn Praxis nur noch sich selbst betreiben würde oder allein von den Leihgaben der Humanwissenschaft lebt, dann wird die Praxis leer und grundlos.
So reichen diese Wege nicht aus. So nützlich und wichtig sie sind, sie würden zu Ausflüchten, wenn die eigentliche Frage nicht beantwortet würde. Sie lautet: Ist das wahr, was wir glauben oder nicht? In der Theologie geht es um die Frage nach der Wahrheit; sie ist ihr letzter und eigentlicher Grund. Ein Wort von Tertullian kann uns hier einen Schritt weiterführen; er schreibt, daß Christus nicht gesagt hat: Ich bin die Gewohnheit, sondern: Ich bin die Wahrheit – non consuetudo sed veritas (Virg 1, 1). Christian Gnilka hat gezeigt, daß der Begriff consuetudo die heidnischen Religionen bezeichnen kann, die ihrem Wesen nach nicht Glauben, sondern „Gewohnheit“ waren: Man tut, was man seit je getan hat, man beobachtet die überlieferten kultischen Gestalten und hofft, so im rechten Verhältnis zum geheimnisvollen Bereich des Göttlichen zu bleiben. Das Revolutionäre des Christentums war in der Antike gerade der Bruch mit der „Gewohnheit“ um der Wahrheit willen. Tertullian spricht hier vor allem vom Evangelium des heiligen Johannes her, in dem auch die andere grundlegende Interpretation des christlichen Glaubens zu finden ist, die sich in der Bezeichnung Christi als Logos ausdrückt. Wenn Christus der Logos, die Wahrheit ist, dann muß der Mensch ihm mit seinem eigenen Logos, mit seiner Vernunft entsprechen. Er muß, um zu Christus zu kommen, auf dem Weg zur Wahrheit sein. Er muß sich dem Logos öffnen, der schöpferischen Vernunft, von der seine eigene Vernunft herkommt und auf den sie ihn verweist. Von da aus versteht man, daß der christliche Glaube von seinem eigenen Wesen her Theologie hervorbringen, nach der Vernunft des Glaubens fragen mußte, auch wenn natürlich der Begriff Vernunft und derjenige der Wissenschaft viele Dimensionen umfassen und damit das konkrete Wesen des Zusammenhangs von Glaube und Vernunft immer neu ausgelotet werden mußte und muß.
So klar also der grundsätzliche Zusammenhang von Logos, Wahrheit und Glaube im Christentum dasteht – die konkrete Form dieses Zusammenhangs gab und gibt immer neue Fragen auf. Es ist klar, daß diese Frage, die alle Generationen bewegt hat und bewegen wird, in dieser Stunde nicht im einzelnen und nicht einmal in großen Zügen behandelt werden kann. Nur eine ganz kleine Anmerkung möchte ich versuchen. Der heilige Bonaventura hat im Prolog zu seinem Sentenzen-Kommentar von einem zweifachen Gebrauch der Vernunft gesprochen – von einem Gebrauch, der mit dem Wesen des Glaubens unvereinbar ist und von einem, der gerade zu seinem Wesen gehört. Es gibt, so sagt man, die violentia rationis, die Selbstherrlichkeit der Vernunft, die sich zum obersten und letzten Richter über alles macht. Diese Art von Vernunftgebrauch ist freilich im Bereich des Glaubens unmöglich. Was meint er damit? Ein Wort aus Psalm 95,9 kann uns zeigen, worum es geht. Hier sagt Gott zu seinem Volk: „Dort – in der Wüste – haben eure Väter mich versucht, haben mich auf die Probe gestellt, obgleich sie doch meine Werke gesehen hatten.“ Zweierlei Begegnung mit Gott ist hier angesagt: Sie haben „gesehen“. Aber das reicht ihnen nicht. Sie stellen Gott „auf die Probe“. Sie wollen ihn dem Experiment unterwerfen. Er wird gleichsam ins Verhör genommen und muß sich einem experimentellen Prüfungsvorgang unterwerfen. Diese Weise des Vernunftgebrauchs ist in der Moderne im Bereich der Naturwissenschaft zu ihrer vollen Entfaltung gekommen. Die experimentelle Vernunft erscheint heute weithin als die einzig wissenschaftlich erklärte Form von Vernünftigkeit. Was nicht experimentell verifiziert oder falsifiziert werden kann, fällt aus dem wissenschaftlichen Bereich heraus. Mit diesem Ansatz ist Großartiges geleistet worden, wie wir wissen; daß er im Bereich der Erkenntnis der Natur und ihrer Gesetze richtig und notwendig ist, wird niemand im Ernst bestreiten wollen. Aber es gibt eine Grenze dieses Vernunftgebrauchs: Gott ist kein Objekt des menschlichen Experimentierens. Er ist Subjekt, und nur in der Begegnung von Person zu Person zeigt er sich: Dies gehört zum Wesen von Person.
So benennt Bonaventura dann einen zweiten Gebrauch der Vernunft, der für den Bereich des Personalen, für die großen Fragen des Menschseins selber gilt. Die Liebe will den besser kennen, den sie liebt. Liebe, wirkliche Liebe, macht nicht blind, sondern sehend. Zu ihr gehört gerade der Durst nach Erkenntnis, nach wirklichem Kennen des anderen. Weil es so ist, haben die Kirchenväter – außerhalb der Offenbarungswelt Israels – die Vorläufer und Wegbereiter des Christentums nicht im Bereich der Gewohnheitsreligion gefunden, sondern in den gottsuchenden Menschen, in den „Philosophen“ – den Menschen, die nach Wahrheit dürsteten und so auf dem Weg zu Gott waren. Wenn es diesen Vernunftgebrauch nicht gibt, dann fallen die großen Menschheitsfragen aus dem Bereich der Vernunft heraus und werden der Irrationalität überlassen. Deswegen ist eigentliche Theologie so wichtig. Der rechte Glaube leitet die Vernunft an, sich dem Göttlichen zu öffnen, um Gott unter der Führung der Liebe zur Wahrheit näher kennenzulernen. Die Initiative für diesen Weg liegt bei Gott, der dem Menschen das Suchen nach seinem Angesicht ins Herz gelegt hat. So gehört zur Theologie zum einen die Demut, die sich von Gott anrühren läßt, andererseits die Zucht, die sich an die Ordnung der Vernunft bindet, die Liebe vor Blindheit hütet und ihre sehende Kraft entfalten hilft.

Katholiciteit en universiteit. Aan de rector van de K.U. Leuven (2/2)

...vervolg op ons bericht van gisteren...

Aan professor Mark Waer, rector van de Katholieke Universiteit Leuven

Een getuigenis over de katholieke identiteit

Ons vertrekpunt voor de discussie is te kijken naar het verschil tussen een katholieke en een seculiere universiteit. Deze eenvoudige vraag voert onmiddellijk tot een serie observaties:

1. Van Thomas van Aquino via John Henry Newman tot Alasdair MacIntyre heeft de katholieke traditie de 'universiteit' begrepen als plaats van onderzoek naar de waarheid van alle facetten van de wereld, van het leven en van God. De taak om rekenschap te geven van de menselijke natuur, het probleem van het kwaad aan te pakken en de betekenis van het geheel te vatten werd hoogst urgent sinds christelijke denkers de mogelijkheid claimden alle dingen een naam te geven, inclusief God als de ultieme werkelijkheid. Paus Johannes Paulus II illustreert dit duidelijk wanneer hij schrijft: "Het is de eer en de verantwoordelijkheid van een katholieke universiteit zich zonder voorbehoud toe te wijden aan de zaak van de waarheid. [...] Middels een soort universeel humanisme is een katholieke universiteit volledig toegewijd aan het onderzoek van alle aspecten van de waarheid, in hun wezenlijke band met de hoogste Waarheid, die God is" (Johannes Paulus II, Ex corde Ecclesiae [1990], 4).

2. Verder impliceert "een waarachtige ervaring van universitas" "de ervaring [...] dat wij bij alle specialisaties, die ons soms sprakeloos voor elkaar maken, toch één geheel vormen en binnen het geheel van de ene rede werken, met al haar dimensies, en zo ook in een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid staan voor het juiste gebruik van de rede" (paus Benedictus XVI, Ontmoeting met vertegenwoordigers van de wetenschap, Regensburg, 12 september 2006). "Moed [hebben] tot de hele reikwijdte van de rede" betekent hierbij dat "uitsluiting van het goddelijke uit de universaliteit van de rede", zoals een wijdverbreide positivistische wereldopvatting het voorstaat, niet toelaatbaar is.

3. Meer nog, met Luigi Giussani het idee delend dat "opvoeden betekent de menselijke ziel helpen het geheel van de werkelijkheid binnen te gaan", menen wij dat een universiteit zich moet openstellen voor het "risico van de opvoeding" (L. Giussani, Het risico van de opvoeding, Leiden 2011). Een educatieve instelling heeft als einddoel de omvorming van haar studenten tot ten diepste redelijke en morele persoonlijkheden. Hierbij is het belangrijk de betekenis van redelijkheid niet terug te brengen tot het bewijsbare in de enge betekenis van het woord, of het zuiver logische. "Werkelijk interessant voor de mens is niet de logica – al is het een fascinerend spel – en evenmin het bewijs – al is het een uitnodigende curiositeit. Werkelijk interessant is voor de mens is zich te hechten aan de werkelijkheid, zich bewust te worden van de werkelijkheid. Dit is voor hem een noodzaak (iets dat hem dwingt), geen kwestie van logische samenhang" (L. Giussani, Het religieuze zintuig, hoofdstuk 2). Verder impliceert de dynamiek van het kennen een juiste, morele houding ten opzichte van de kenobjecten, waarbij moraliteit betekent dat "de liefde voor de waarheid van een object moet groter zijn dan onze gehechtheid aan de mening die we er al over hebben" (ibid., hoofdstuk 3).

4. Is zelfs de beste universiteit genoeg om een redelijke en morele persoonlijkheid te vormen? John Henry Newman meende van niet, bewust als hij was van het feit dat de academische gemeenschap niet zelfvoorzienend kan zijn en dat ze de Kerk en de katholieke gemeenschap nodig heeft om vorm te kunnen geven aan de geest (vgl. J.H. Newman, The idea of a university). Volgens zijn grondleggend idee van de universiteit is haar hoofddoel de "werkelijke vorming van de geest", een "grondslag te leggen waar het verstand op voort kan bouwen". In dit verband denken we niet dat de door de KUL geclaimde status van "intellectuele onafhankelijkheid" op gespannen voet kan staan met haar katholieke identiteit en betrokkenheid bij het leven van de Kerk. Ze zou veeleer haar toebehoren aan de Kerk moeten heroverwegen en herontdekken als de uiteindelijke garantie van haar oorspronkelijke doel van onverslapte toewijding aan het zoeken naar de waarheid en aan de vernieuwing van de traditie. De Kerk is niet slechts "expert in menselijkheid", maar ook de plaats van de "fysiologische continuïteit" van de menswording in de geschiedenis.

5. Want het bijvoeglijk naamwoord "katholiek" kan niet gereduceerd worden tot katholieke ethiek, waarden of gemeenschap. Etymologisch drukt het iets universeels uit (kath-olou), verwijst het naar een specifieke opvatting van kennis, en deze specifieke opvatting ontstaat uit een pretentie, de pretentie dat God mens geworden is en dat Zijn aanwezigheid nu nog te ontmoeten is. Dit feit, de ontmoeting met deze Aanwezigheid, is, in onze ervaring, niet alleen de enige ontstaansfactor van welke katholieke identiteit of nieuwheid dan ook, maar ook de bron van werkelijk pluralisme. Daarom zouden we willen suggereren om te gaan met een wetenschappelijke "gemeenschap" door deze identiteit te delen middels interdisciplinaire onderzoekspatronen, veeleer dan "gecentreerd pluralisme". Aangezien 'katholiek' altijd verwijst naar een "concrete universaliteit", impliceert het een specifieke relatie tussen het bijzondere en het universele.
In dit verband kan de specifieke taak van de gerenommeerde Faculteit der Theologie niet buiten schot blijven; zij moet een katholieke identiteit aanbieden, getuigenis afleggen van de Waarheid en tevens problemen het hoofd bieden middels haar steeds vragen stellende kritiek en verhelderende inzichten. Met andere woorden, door de redelijkheid van het geloof te onderzoeken, voert ze een taak uit die noodzakelijkerwijs deel uitmaakt van het 'geheel', de universitas scientiarum.

6. Met betrekking tot de relatie tussen geloof en wetenschap: wat betekenen uitdrukkingen als "strikt katholiek" en "strikt wetenschappelijk"? Elk onderzoek, ook wetenschappelijk, kan slechts aanvangen vanuit een dorst naar de waarheid, naar de ontdekking van een stuk werkelijkheid dat niet door ons gemaakt is, maar ons is gegeven. Wanneer we het geloof toelaten als openbare kennis, voortgekomen uit een historisch feit, en niet als een "privé-overtuiging", maken we ruimte voor een wederzijdse en vruchtbare samenwerking tussen de twee. De paus zei recentelijk: "Het christelijk perspectief stelt zich niet op tegen wetenschappelijke kennis en de verworvenheden van de menselijke intelligentie; veeleer beschouwt het het geloof als de betekenishorizon, de weg naar de volle waarheid, de gids voor waarachtige ontwikkeling. Als ze zich niet concentreert op de waarheid, als ze geen houding heeft van nederig en vurig onderzoek, stort elke cultuur in, vervalt ze in relativisme en verliest ze zichzelf in het voorbijgaande. Het christelijk perspectief daarentegen, verlost uit de greep van het reductionisme dat het vernedert en beperkt, kan zich openstellen voor een interpretatie die waarlijk verlicht wordt door wat werkelijk is, en zo een echte dienst aan het leven bewijzen" (Toespraak tot de medewerkers en studenten van de Katholieke Universiteit van het H. Hart, 21 mei jl 2011).

Als de Katholieke Universiteit van Leuven, vanuit het debat rond haar identiteit, deze hogere roeping waarmee zij opgericht is, zou kunnen herontdekken, zou ze zich weer kunnen verheffen als een lichtbaken in de internationale onderzoeksgemeenschap.

Katholiciteit en universiteit. Aan de rector van de K.U. Leuven (1/2)

Mark Waer, de huidige rector van de Katholieke Universiteit Leuven, heeft vorig jaar de discussie ingezet over de vraag of zijn universiteit zich nog katholiek moet blijven noemen.
Tot gisteren hadden de leden van de universitaire gemeenschap de gelegenheid hun visie op deze kwestie te geven.
Ook onze vrienden van Gemeenschap en Bevrijding die aan de Leuvense universiteit werken of studeren hebben een bijdrage geformuleerd. Vandaag publiceren we hun brief aan de rector, morgen hun uitgebreidere schriftelijke bijdrage aan het debat.

Aan professor Mark Waer, Rector van de Katholieke Universiteit Leuven

Graag leveren wij onze bijdrage aan de discussie over de katholieke identiteit en naam van onze universiteit. We zijn een groep studenten en medewerkers van de K.U. Leuven en we behoren tevens tot een katholieke beweging die Gemeenschap en Bevrijding heet.
Het adjectief katholiek heeft geen betrekking op katholieke ethiek, waarden of gemeenschap, maar verwijst naar een specifieke opvatting van kennis en ervaring, en deze specifieke opvatting ontstaat uit een pretentie, de pretentie dat God mens geworden is en dat Zijn aanwezigheid nu nog te ontmoeten is. Dit feit, de ontmoeting met deze Aanwezigheid, is, in onze ervaring, de enige ontstaansfactor van welke katholieke identiteit of nieuwheid dan ook.
Dit gezegd zijnde, moeten we ons afvragen of het feit dat een universiteit katholiek is belemmerend of juist gunstig is voor de vervulling van haar taak, namelijk universiteit te zijn.
Zijne Heiligheid Benedictus XVI heeft in zijn toespraak tot de medewerkers en studenten van de Katholieke Universiteit van het H. Hart (Milaan) met betrekking tot "de oorspronkelijke roeping van de universiteit" eraan herinnerd, dat de universiteit "ontstaan is uit de zoektocht naar de waarheid, de gehele waarheid, de hele waarheid van ons bestaan. En door gehoorzaam te zijn aan de waarheid en de eisen die kennis van de waarheid stelt, wordt ze een school van humanitas [menselijkheid], waar vitaal begrip gecultiveerd wordt, waar rijp karakter gevormd wordt en waar waardevolle kennis en kunde doorgegeven worden. [...] Als ze zich niet concentreert op de waarheid, als ze geen houding heeft van nederig en vurig onderzoek, stort elke cultuur in, vervalt ze in relativisme en verliest ze zichzelf in het voorbijgaande. Het christelijk perspectief daarentegen, verlost uit de greep van het reductionisme dat het vernedert en beperkt, kan zich openstellen voor een interpretatie die waarlijk verlicht wordt door wat werkelijk is, en zo een echte dienst aan het leven bewijzen" (21 mei jl.).
Ons interesseert dit verschil, deze nieuwheid die katholiek zijn in ons leven gebracht heeft, in onze studie en in ons werk. Juist in deze tijden van secularisatie en relativisme zijn we - zo menen wij - geroepen om, allereerst in onze eigen ervaring, te verifiëren of wat we verlangen en nodig hebben en de werkelijkheid van Christus en de Kerk met elkaar overeenstemmen.
We willen u danken voor de mogelijkheid deel te nemen aan dit debat. We denken dat het een grote uitdaging is voor de universiteit, voor haar identiteit, en voor de dialoog tussen alle culturen.
In de aangehechte nota hebben we meer specifieke antwoorden gegeven op enkele punten in de samenvatting van de Metaforum meetings [deze nota verschijnt morgen op onze weblog -vh].

Natuurwetenschappers die voor metafysicus spelen

De opiniepagina van de Volkskrant geeft de laatste tijd zoveel ruimte aan redelijkheid, dat je je afvraagt hoe lang dit goed kan gaan. Maar vooralsnog koesteren we ons in de warmte!

Afgelopen weekend: "Langs de randen van de [natuur]wetenschappelijke bril" van godsdienstfilosoof Arjan Markus, over het verschil tussen natuurwetenschap en metafysica. Op zichzelf een triviaal betoog, maar in de hedendaagse verwarring kan het niet vaak genoeg gehouden worden.

Zie ook ons eerdere Hawking buiten zijn natuurkundige boekje.

"Als de universiteit zich niet bezighoudt met de religieuze dimensie, komen haar doel en kenmerken zelf op losse schroeven te staan"

That was close, Martha! Bijna had onze weblog een superbelangrijke toespraak van de paus gemist, namelijk die op 21 mei tot de universitaire gemeenschap van de Milanese Università Cattolica, tijdens een audiëntie b.g.v. haar 90-jarig bestaan.

Opmerking: ik was begonnen, zoals altijd, de m.i. belangrijkste passages 'vet' te maken, maar al doende bleven er zo maar een paar niet-vette zinnen over :) . Daarom heb ik de tekst uiteindelijk maar onbewerkt gelaten.

Our time is one of intense and rapid change which also reflects on university life; the humanistic culture seems to be affected by a progressive decline, while the so-called “productive” disciplines, such as technological and economic studies, are emphasized. There is a tendency to reduce the human horizon to a measurable level and to eliminate the fundamental question of meaning from systematic and critical knowledge. Contemporary culture tends to exclude religion from rational spaces, to the extent that empirical sciences monopolize territories of reason. There does not seem to be room for reasons to believe; therefore the religious dimension is exiled to the realm of opinion and personal choice. In this context the very purpose and characteristics of the university are radically questioned.
Ninety years after its founding, the Catholic University of the Sacred Heart finds itself at a historical turning point, in which it is important to consolidate and increase the reasons for which it was born, bringing with it an ecclesial connotation which is made evident by the adjective “Catholic”; the Church, indeed, “expert in humanity” is a promoter of authentic humanism. In this perspective the original vocation of the University emerges, born of the search for the truth, for the whole truth, for the whole truth of our existence. And by its obedience to the truth and to the demands of the knowledge of truth, it becomes a school of humanitas where vital understanding is cultivated, where mature character is fashioned and where valuable knowledge and skills are passed on. The Christian perspective does not set itself against scientific knowledge and the conquests of human intelligence; rather it considers faith the horizon of meaning, the way to full truth, the guide for authentic development. Without focusing on the truth, without an attitude of humble and ardent research, every culture crumbles, declines into relativism and loses itself in the ephemeral. Instead, the Christian prospective, pulled from the grip of reductionism which mortifies and circumscribes it, can open itself to an interpretation truly illuminated by what is real, offering an authentic service to life.

Dear friends, faith and culture are permanently connected heights, a manifestation of that desiderium naturale videndi Deum which is present in every person. When this union dissolves, humanity tends to fold in on itself and close itself to its own creative capacities. It is then necessary that there should be in the University a genuine passion for the question of the absolute, truth itself, and therefore theological knowledge, which is an integral part of the curriculum in your Athenaeum. Uniting in itself audacity for research and patience for growth, the theological horizon can and should value all the resources of reason. The question of the Truth and the Absolute — the question of God — is not an abstract investigation divorced from daily life, but it is the crucial question, on which the discovery of the meaning of the world and of life depends. The Gospel is the basis for a view of the world and the person that does not cease to emanate cultural, humanistic and ethical merits. Therefore, the knowledge of faith enlightens man’s search. This search is rendered human and integrated in works of good, tearing it from the temptation of the calculating thought which exploits knowledge and makes scientific discoveries a means of power and of enslavement to man.

The horizon which invigorates the work of the university can and should be an authentic passion for human beings. Only through service to others is science utilized to till and keep the universe (cf. Gen 2:15). Serving others is living the truth in charity, it is loving life and respecting it, beginning with situations in which it is frail and defenceless. This is our duty, especially in times of crisis: the history of our culture demonstrates how human dignity was truly recognized in its totality to the light of Christian faith. The Catholic University is called to be a place which par excellence shapes that openness to knowledge, that passion for truth, that interest in the history of mankind which characterizes authentic Christian spirituality. Indeed, taking on a closed or detached attitude in the face of a perspective of faith means forgetting that throughout history it has been, and still is, a leaven of culture and light for intelligence, stimulus to develop all positive potentials for the authentic good of human beings. As the Second Vatican Council stated, faith is able to give light to existence, affirming: “For faith throws a new light on all things and makes known the full ideal which God has set for man, thus guiding the mind towards solutions that are fully human” (Gaudium et Spes, n. 11).

The Catholic University is a place where this should occur with particular efficacy, under the scientific and didactic profile. This particular service to the Truth is a gift of grace and qualifying expression of evangelical charity. The demonstration of faith and the testimony of love are inseparable. The profound nucleus of the truth of God, in fact, is the love with which he bends over man, and in Christ, has offered gifts of infinite grace. In Jesus we discover that God is love and that only through love can we know him, as St John said: “For love is of God, and he who loves is born of God and knows God” (I Jn 4: 7). And as St Augustine states: “Non intratur in veritatem nisi per caritatem” (Contra Faustum, n. 32).

The summit of the knowledge of God is reached through love; love which goes to the root and is not satisfied with occasional philanthropic expressions, but illumines the meaning of life with the Truth of Christ, who transforms the heart of man and uproots selfishness which cause misery and death. Humans need love, humans need truth in order to not dispel the frail treasure of freedom and to be exposed to the violence of passion and to manipulation, both open and hidden (cf. John Paul II, Enc. Centesimus annus, n. 46). The Christian faith does not make love a vague, sympathetic merciful feeling but a force able to illuminate the paths of life in all its expressions. Without this vision, without this primal and profound theological dimension, love is satisfied with occasional help and renounces its prophetic duty to transform the life of the person and the very structures of society. It is this specific task that the mission of the University calls you to fulfil as passionate protagonists, convinced that the power of the Gospel is capable of renewing human relations and penetrating hearts with reality.

Dear young university students of the “Cattolica”, you are a living example of that quality of faith which changes life and saves the world with its problems and hopes, questions and certainties, aspirations and involvement which the desire for a better life produce and which prayer nourishes. Dear representatives of the technical and administrative staff, be proud of the duties that are assigned to you in the context of the large university family in supporting the multi-faceted formative and professional activities. And to you, dear faculty, a decisive role is entrusted to you: to demonstrate how the Christian faith is a leaven of culture and light for intelligence, a stimulus to develop every positive potential for the authentic good of all. That which reason loses sight of, faith enlightens and manifests.

Contemplation of God’s work reveals to knowledge the demand for rational, systematic and critical investigation; the search for God strengthens love for secular arts and sciences: “Fides ratione adiuvatur et ratio fide perficitur” as Hugh of St Victor stated (De sacramentis, I, III, 30: pl 176, 232).

In het begin was de rede; in het begin was de vrijheid

Uit de preek van de paus tijdens de paaswake, afgelopen zaterdag:

At the Easter Vigil, the journey along the paths of sacred Scripture begins with the account of creation. This is the liturgy’s way of telling us that the creation story is itself a prophecy. It is not information about the external processes by which the cosmos and man himself came into being. The Fathers of the Church were well aware of this. They did not interpret the story as an account of the process of the origins of things, but rather as a pointer towards the essential, towards the true beginning and end of our being. Now, one might ask: is it really important to speak also of creation during the Easter Vigil? Could we not begin with the events in which God calls man, forms a people for himself and creates his history with men upon the earth? The answer has to be: no. To omit the creation would be to misunderstand the very history of God with men, to diminish it, to lose sight of its true order of greatness. The sweep of history established by God reaches back to the origins, back to creation. Our profession of faith begins with the words: “We believe in God, the Father Almighty, Creator of heaven and earth”. If we omit the beginning of the Credo, the whole history of salvation becomes too limited and too small. The Church is not some kind of association that concerns itself with man’s religious needs but is limited to that objective. No, she brings man into contact with God and thus with the source of all things. Therefore we relate to God as Creator, and so we have a responsibility for creation. Our responsibility extends as far as creation because it comes from the Creator. Only because God created everything can he give us life and direct our lives. Life in the Church’s faith involves more than a set of feelings and sentiments and perhaps moral obligations. It embraces man in his entirety, from his origins to his eternal destiny. Only because creation belongs to God can we place ourselves completely in his hands. And only because he is the Creator can he give us life for ever. Joy over creation, thanksgiving for creation and responsibility for it all belong together.

The central message of the creation account can be defined more precisely still. In the opening words of his Gospel, Saint John sums up the essential meaning of that account in this single statement: “In the beginning was the Word”. In effect, the creation account that we listened to earlier is characterized by the regularly recurring phrase: “And God said ...” The world is a product of the Word, of the Logos, as Saint John expresses it, using a key term from the Greek language. “Logos” means “reason”, “sense”, “word”. It is not reason pure and simple, but creative Reason, that speaks and communicates itself. It is Reason that both is and creates sense. The creation account tells us, then, that the world is a product of creative Reason. Hence it tells us that, far from there being an absence of reason and freedom at the origin of all things, the source of everything is creative Reason, love, and freedom. Here we are faced with the ultimate alternative that is at stake in the dispute between faith and unbelief: are irrationality, lack of freedom and pure chance the origin of everything, or are reason, freedom and love at the origin of being? Does the primacy belong to unreason or to reason? This is what everything hinges upon in the final analysis. As believers we answer, with the creation account and with Saint John, that in the beginning is reason. In the beginning is freedom. Hence it is good to be a human person. It is not the case that in the expanding universe, at a late stage, in some tiny corner of the cosmos, there evolved randomly some species of living being capable of reasoning and of trying to find rationality within creation, or to bring rationality into it. If man were merely a random product of evolution in some place on the margins of the universe, then his life would make no sense or might even be a chance of nature. But no, Reason is there at the beginning: creative, divine Reason. And because it is Reason, it also created freedom; and because freedom can be abused, there also exist forces harmful to creation. Hence a thick black line, so to speak, has been drawn across the structure of the universe and across the nature of man. But despite this contradiction, creation itself remains good, life remains good, because at the beginning is good Reason, God’s creative love. Hence the world can be saved. Hence we can and must place ourselves on the side of reason, freedom and love – on the side of God who loves us so much that he suffered for us, that from his death there might emerge a new, definitive and healed life.

The Old Testament account of creation that we listened to clearly indicates this order of realities. But it leads us a further step forward. It has structured the process of creation within the framework of a week leading up to the Sabbath, in which it finds its completion. For Israel, the Sabbath was the day on which all could participate in God’s rest, in which man and animal, master and slave, great and small were united in God’s freedom. Thus the Sabbath was an expression of the Covenant between God and man and creation. In this way, communion between God and man does not appear as something extra, something added later to a world already fully created. The Covenant, communion between God and man, is inbuilt at the deepest level of creation. Yes, the Covenant is the inner ground of creation, just as creation is the external presupposition of the Covenant. God made the world so that there could be a space where he might communicate his love, and from which the response of love might come back to him. From God’s perspective, the heart of the man who responds to him is greater and more important than the whole immense material cosmos, for all that the latter allows us to glimpse something of God’s grandeur.

Easter and the paschal experience of Christians, however, now require us to take a further step. The Sabbath is the seventh day of the week. After six days in which man in some sense participates in God’s work of creation, the Sabbath is the day of rest. But something quite unprecedented happened in the nascent Church: the place of the Sabbath, the seventh day, was taken by the first day. As the day of the liturgical assembly, it is the day for encounter with God through Jesus Christ who as the Risen Lord encountered his followers on the first day, Sunday, after they had found the tomb empty. The structure of the week is overturned. No longer does it point towards the seventh day, as the time to participate in God’s rest. It sets out from the first day as the day of encounter with the Risen Lord. This encounter happens afresh at every celebration of the Eucharist, when the Lord enters anew into the midst of his disciples and gives himself to them, allows himself, so to speak, to be touched by them, sits down at table with them. This change is utterly extraordinary, considering that the Sabbath, the seventh day seen as the day of encounter with God, is so profoundly rooted in the Old Testament. If we also bear in mind how much the movement from work towards the rest-day corresponds to a natural rhythm, the dramatic nature of this change is even more striking. This revolutionary development that occurred at the very the beginning of the Church’s history can be explained only by the fact that something utterly new happened that day. The first day of the week was the third day after Jesus’ death. It was the day when he showed himself to his disciples as the Risen Lord. In truth, this encounter had something unsettling about it. The world had changed. This man who had died was now living with a life that was no longer threatened by any death. A new form of life had been inaugurated, a new dimension of creation. The first day, according to the Genesis account, is the day on which creation begins. Now it was the day of creation in a new way, it had become the day of the new creation. We celebrate the first day. And in so doing we celebrate God the Creator and his creation. Yes, we believe in God, the Creator of heaven and earth. And we celebrate the God who was made man, who suffered, died, was buried and rose again. We celebrate the definitive victory of the Creator and of his creation. We celebrate this day as the origin and the goal of our existence. We celebrate it because now, thanks to the risen Lord, it is definitively established that reason is stronger than unreason, truth stronger than lies, love stronger than death. We celebrate the first day because we know that the black line drawn across creation does not last for ever. We celebrate it because we know that those words from the end of the creation account have now been definitively fulfilled: “God saw everything that he had made, and behold, it was very good” (Gen 1:31).

Ons leven is groter dan onze navel

Uit de 'Paasbrief aan de Nederlanders' van priester Antoine Bodar in de Volkskrant:

Wie nooit meer van Christus hoort, kan onmogelijk geloven. En dat is de heden verworven armoede dank zij slecht of helemaal geen onderwijs in godsdienst, tenzij om daarvan de betrekkelijkheid in stelligheid vast te stellen. [...]
Het Christelijke geloof, dat in cultuur nog altijd de identiteit van Europa bepaalt omdat het haar wortels zijn – zij het onder toevoeging van het eertijds Christelijke humanisme en de nu stilaan ouderwetse Verlichting – wordt over de gehele wereld steeds meer ontdekt. Alleen in West-Europa en met name in Nederland lijkt het Christendom te verdwijnen.
De Kerk viert met Pasen dat Jesus Christus, de Zoon Gods, geboren als mens om ons door de kruisiging bij God terug te brengen, is verrezen. Zou hij niet verrezen zijn, Jesus zou een voortreffelijke profeet kunnen zijn, vergelijkbaar met vele door de tijd heen, meer niet.
Wie weet bij ons nog dat Pasen het hoogfeest beduidt van de door Christus bewerkstelligde verzoening van de mensheid met God en aldus van de overwinning van het leven op de dood, van het goed op het kwaad? Maar wie wil dat eigenlijk nog werkelijk weten? Weinigen in Nederland, vermoed ik. Juist de volheid van de Christelijke verkondiging irriteert het merendeel van ons vaderlanders – vooral van bekende Nederlanders onder ons die vooraan plegen te staan andere landgenoten van eigen overtuiging kond te doen. Waarom? Het is dat persoonlijke en gans eigen gelijk hebben. Dat heet persoonlijke vrijheid, om niet te zeggen privacy. De aanspraak op de waarheid die Christus is klinkt te absoluut. Want wat is waarheid? Behoort niet alles betrekkelijk te zijn? Wij weten toch dat wetenschap elk geloof overbodig heeft gemaakt. Geloof is primitief, wetenschap is verlicht. Wij zijn onze hersenen en brengen onze horizon van denken terug tot de strengste uitleg van Calvinisme, zij het in geseculariseerde zin. Wij verlaten ons op determinisme en vanuit determinisme op materialisme. Al eisen we de ongebreidelde vrijheid voor ons zelf op, toch ontkennen we de vrijheid van wil. Paradoxale redenering zoals het leven zelf paradoxaal is. Wij weten dat het polderleven plat is en wij schikken ons daarin met overtuiging. Want wij zijn nuchter en realistisch. Wat we waarnemen, nemen we aan. Wat we niet zien, geloven we niet. Wat we niet kunnen beredeneren, bestaat voor ons niet. [...]
Tegenwoordig durft de meerderheid van de Christenen, in naar elkaar toe groeiende eenheid, niet meer voor haar geloof uit te komen. De Christen heden moet zich jegens de ongelovige voor zijn geloof verantwoorden. In schaamte stamelt hij. Hij is de moed verloren. Hij doet er bij voorkeur het zwijgen toe. [...]
De toekomst is aan niet aan de vrijzinnigheid maar aan de orthodoxie. Vrijzinnigheid leidt naar het winkelbedrijf van de te kiezen prettigheden. Orthodoxie anderzijds kan alleen bloeien in mildheid, in overtuiging dat alle mensen door God worden bemind, in benul dat geloof een geschenk is dat wel verplicht maar niet anderen kan verplichten. [...]
Van meetaf aan evenwel blijft dit het begrip van de gezamenlijke Christenheid: Ofschoon de Kerk zich altijd moet hervormen, zal zij dat alleen in ondergeschiktheden kunnen doen, nooit in de kern van hetgeen haar is toevertrouwd. Zij moet trouw blijven aan de haar door Christus opgedragen taken als voertuig tot Hem. [...]
Waarom het Christendom vaak zo agressief bejegend en niet daaruit het goede en het schone en het ware genoten waardoor wij in ons zelf meer vrede en dus tevredenheid zouden ontdekken en niet louter behoeven te leven van hype en voetbal. Maar zou het ook niet helpen ons eigen te ver voortgeschreden provincialisme nader te beschouwen en zo te overwinnen. Ondanks het Amerikanisme is Nederland de internationale blik kwijt geraakt. Het staart naar de eigen voortreffelijke navel en vergeet het niet verre verleden, toen wij bereid waren de Europese cultuur van elders – de Franse, de Duitse, de Britse ten minste – te wegen en die met onze eigen vaderlandse, toch wat al te mercantiele cultuur te verweven. Zou het niet de moeite waard zijn het gezin van vader en moeder en kinderen opnieuw in het middelpunt van maatschappelijke opbouw te plaatsen? Ik geef toe dat daartoe durf moed wordt vereist. Maar zonder durf verliezen wij moed en zonder moed blijft lef achter gerechtigheid volledig te betrachten en schranderheid na te leven. [...]
Staat geloof tegenover rede, zoals ons, Christenen, steeds door anderen wordt aangewreven en ingepeperd? Groter onzin nimmer vernomen. Mij beperkend binnen de ene Christenheid tot de bedding van de Kerk van Rome, de Moederkerk, weet ik dit: Niets wat in wetenschap ontdekt kan worden staat tegenover ons geloof. De eventueel klemmende kwestie is een andere: Alles, wat wetenschappelijk kan, moet dat ook? Dat is de vraag. En die vraag betreft niet de wetenschap maar de moraal.
Opdracht aan elke wetenschap is de waarheid te vinden. De wil om de waarheid te vinden behoort ook tot het onderzoek van filosofie, de wetenschap die niet alleen betrekking heeft op kennisleer en logica maar ook op zijnsleer en zingeving. En dat laatste is tevens het terrein van theologie en godsdienstwetenschap die in de vraag naar God in enen de vraag naar de mens stellen.
Ook al zouden wij onze hersenen zijn, wat zegt dat over mijn bestaan, mijn omgang met andere mensen, de dood die mij wacht en de vreugde die ik beleef aan liefde en vriendschap en schoonheid? Niets. Kennis is nog geen wijsheid. Laten we ons maatschappelijk niet al te zeer leiden door de natuurwetenschappen die maar een gedeelte van de werkelijkheid onderzoeken? [...]
In het onlangs ook in het Nederlands verschenen interview-boek met Benedictus XVI, Licht der Welt (Licht van de Wereld), legt de journalist Peter Seewald de paus deze uitspraak van de kernfysicus Werner Heisenberg voor: ‘De eerste slok uit de beker van de natuurwetenschappen maakt atheïstisch – maar op de bodem van de beker wacht God.’ Benedictus XVI reageert zo: ‘Slechts zo lang men bedwelmd is door het eigen wetenschappelijk inzicht, zegt men: “Meer is niet mogelijk; we weten nu alles.” Maar wanneer men de ongehoorde grootsheid van het geheel op het spoor komt, reikt de blik verder en komt de vraag op naar een God van Wie alles komt.’

The Ball and the Cross in Louvain: overtuigd Christendom en overtuigd atheïsme met elkaar in gesprek

Op dinsdag 5 april was er in de Universiteit van Louvain-la-Neuve een openbaar debat tussen de overtuigd atheïstische hoogleraar theoretische natuurkunde Jean Bricmont en de overtuigd katholieke aartsbisschop van Mechelen-Brussel André-Joseph Léonard.
Schitterend dat er zulke gesprekken plaatsvinden. Wat zijn ze zeldzaam! Want alleen mensen met echte, rationeel gegronde en persoonlijk beleefde overtuigingen, kunnen met anderen in debat treden. Noch fundamentalisten (mensen met niet-rationele overtuigingen) noch relativisten (mensen die te lui zijn om hun eigen ervaring te onderzoeken) kunnen met elkaar in gesprek: ze hebben er geen instrumentarium voor. Ze kunnen elkaar hoogstens verdragen (een tijdlang).

Uit het verslag van Jeroen van Hecke citeren we enkele alinea's: het begin, waar prof. Bricmont pijnlijk exact het subjectivisme en moralisme blootlegt waar grote delen van de Kerk zich mee onledig houden bij gebrek aan persoonlijke, ervaren overtuiging van de waarheid van Christus; en het eind, waar mgr. Léonard eraan herinnert dat het probleem van de betekenis van het leven - ook al zijn veel Kerkmensen daar zelf weinig mee bezig en daarom nauwelijks overtuigd van Christus en al helemaal niet overtuigend - toch te essentieel is om het links te laten liggen. Laten we in deze situatie beginnen, zegt de aartsbisschop, met ons gemeenschappelijke mens-zijn, met de verwondering die de werkelijkheid als zodanig in ons oproept.

[Prof J. Bricmont beweerde] dat de H. Kerk de “strijd” steeds weer heeft verloren van de wetenschap. Hierdoor zou ze zich steeds weer hebben teruggetrokken en [...] zou de “moderne kerk” niet meer een kerk zijn die over feiten spreekt, maar over vage waarden. Het is inderdaad interessant dat hij een duidelijk verschil maakt tussen wat hij noemt het klassieke Christendom en het moderne Christendom. Met het “moderne” Christendom bedoelt hij de neiging om het geloof helemaal te subjectiveren. Dit betekent dat het geloof tegenwoordig bij velen niet meer gaat over objectieve feiten, die historisch gezien waar of niet waar zijn, zoals de Verrijzenis, de Menswording, de erfzonde en dergelijke zaken, maar dat het geloof helemaal gereduceerd wordt tot een persoonlijke ervaring, waar je ook geen rationele argumenten voor kunt geven, en vaak zelfs erger nog tot een geheel van morele waarden zonder meer. Hij heeft duidelijk gemaakt dat dit debat niet over dat soort geloof gaat, maar over wat het Christendom en elke monotheïstische godsdienst pretendeert te zijn: een historische godsdienst, die de objectieve en universele waarheid verkondigt.
Het is natuurlijk waar dat het persoonlijke aspect (het spirituele) zeer belangrijk is en zelfs onmisbaar voor de persoonlijke beleving, maar dit neemt niet weg dat het zijn fundamenten moet hebben in die specifieke gebeurtenissen die het Christendom het Christendom maken: namelijk het feit dat Christus mens is geworden, is gestorven voor onze zonden en is verrezen. We mogen niet ontkennen dat er tegenwoordig tendensen zijn die al deze geloofskernpunten op zijn best een beetje verzwijgen om niet te veel discussies uit te lokken, en dan heb ik het nog niet eens over het geloof in de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de Eucharistie en in de mirakels en dergelijke meer. Maar als we al deze dingen ontkennen of uit de weg gaan, mogen we ons terecht geconfronteerd zien met de vraag die Prof. J. Bricmont ons stelt: “waarin geloven jullie dan?”. Waarin verschilt het Christendom dan inderdaad nog van een vaag deïsme op zijn best, dat “aanvoelt” dat er ergens wel “iets” moet zijn, maar dat ons verder met rust laat? Maar het Christendom pretendeert zoveel meer te zijn. We kunnen inderdaad stellen dat dit soort modernistisch Christendom een Christendom is dat zich heeft teruggetrokken, zoals Prof. J. Bricmont het verwoord heeft. Dit soort vaag deïsme of hoe je het ook moet noemen, is meestal niet in staat zichzelf rationeel te verdedigen, omdat het zichzelf uit elke sfeer van objectiviteit heeft ontrukt, en daarom is Prof. J. Bricmont de discussie daar niet mee aangegaan, maar wel met het “klassieke Christendom”, gerepresenteerd door Mgr. Léonard, dus door het Christendom dat wel nog geloof hecht aan de waarheidsclaims, zoals de dogma’s en de mirakels. Hij heeft aan het begin gezegd dat hij het respecteerde in personen als Mgr. Léonard dat ze het geloof rationeel willen verdedigen.
[...]
Er is ook gevraagd of agnosticisme niet de enige acceptabele houding is. Nu goed, [aldus mgr. Léonard] het is niet verkeerd om niet direct te weten of God bestaat of niet en dergelijke zaken, maar dan zou je oprecht moeten zoeken; en we kunnen slechts vaststellen dat het agnosticisme meestal slechts een intellectualistische methode is om rond die vragen heen te gaan, die nochtans de belangrijkste van ons leven zijn. Daarom is het agnosticisme oninteressant.
Om af te sluiten heeft Mgr. Léonard nog eens kort het woord gekregen. In die tijd heeft hij erop gewezen wat onze fundamentele verwondering moet zijn: namelijk dat er iets is en niet niets. De vraag waarom er iets is en niet niets, is geen wetenschappelijke, maar een metafysische en dus kan de wetenschap niet zonder, ten minste impliciete, metafysische stellingen. Dat is belangrijk, want Prof. J. Bricmont had kort ervoor nog beweerd dat de metafysica maar “woordenspelletjes” zouden zijn. Het is inderdaad de grote intellectuele zwakheid van de moderne tijd dat men de metafysica zo’n lage plaats geeft, terwijl dit juist het fundament van alles is.

Vraagje richting de medewerkers van het aartsbisdom Mechelen-Brussel: kunnen jullie de teksten van dit soort ontmoetingen van de bisschop on-line zetten? Voor de paar miljoen (potentiële) katholieken en atheïsten in de Lage Landen die er niet bij konden zijn!
Of staat hij al ergens?

Verschillende manieren om tegen de werkelijkheid aan te kijken

Een zeer ware alinea uit de lezing over de sharia die islamoloog Hans Jansen afgelopen woensdag hield in het Conservatief Café te Gouda:

De islamitische theologie wijst de causaliteit af. God herschept de wereld op elk deelmoment, en is daarbij niet gehouden aan enige beperking van voorspelbaarheid of redelijkheid. Dit sluit, in theorie en a priori, het bestaan van causaliteit uit. [De sharia] heeft dan ook het ‘geloof’ in de causaliteit tot een van de kenmerken van uittreding uit de islam bestempeld. Het verschil met de bijbel kon weer niet groter zijn; de bijbel, en belangrijker nog: de kerken en de synagoge gaan er van uit dat God wel redelijk is. Ook westerse moderne ongelovigen zijn van oordeel dat Gods schepping, zeg maar het heelal, redelijk in elkaar zit, en met behulp van de rede te doorgronden is, ook al is dit een oncontroleerbaar geloofspunt, met recht een theorie over alles. Het geloof in die redelijkheid heeft de wetenschap van het christendom geërfd, en het is een axioma voor elke vorm van wetenschappelijk onderzoek. Zonder het axioma ‘gelijke oorzaken hebben gelijke gevolgen’ is de gewone wetenschap niet mogelijk.

Communist Pietro Barcellona (75) wordt katholiek

Deze en andere recente spectaculaire bekeringen in dit (Italiaanse) artikel van Antonio Gaspari in L'Ottimista.

Geloof en wetenschap

Uit de toespraak van paus Benedictus gisteren tot de deelnemers aan de Plenaire assemblee van de Pauselijke raad voor de wetenschappen:

The history of science in the twentieth century is one of undoubted achievement and major advances. Unfortunately, the popular image of twentieth-century science is sometimes characterized otherwise, in two extreme ways. On the one hand, science is posited by some as a panacea, proven by its notable achievements in the last century. Its innumerable advances were in fact so encompassing and so rapid that they seemed to confirm the point of view that science might answer all the questions of man’s existence, and even of his highest aspirations. On the other hand, there are those who fear science and who distance themselves from it, because of sobering developments such as the construction and terrifying use of nuclear weapons.
Science, of course, is not defined by either of these extremes. Its task was and remains a patient yet passionate search for the truth about the cosmos, about nature and about the constitution of the human being. In this search, there have been many successes and failures, triumphs and setbacks. The developments of science have been both uplifting, as when the complexity of nature and its phenomena were discovered, exceeding our expectations, and humbling, as when some of the theories we thought might have explained those phenomena once and for all proved only partial. Nonetheless, even provisional results constitute a real contribution to unveiling the correspondence between the intellect and natural realities, on which later generations may build further.
The progress made in scientific knowledge in the twentieth century, in all its various disciplines, has led to a greatly improved awareness of the place that man and this planet occupy in the universe. In all sciences, the common denominator continues to be the notion of experimentation as an organized method for observing nature. In the last century, man certainly made more progress – if not always in his knowledge of himself and of God, then certainly in his knowledge of the macro- and microcosms – than in the entire previous history of humanity. Our meeting here today, dear friends, is a proof of the Church’s esteem for ongoing scientific research and of her gratitude for scientific endeavour, which she both encourages and benefits from. In our own day, scientists themselves appreciate more and more the need to be open to philosophy if they are to discover the logical and epistemological foundation for their methodology and their conclusions. For her part, the Church is convinced that scientific activity ultimately benefits from the recognition of man’s spiritual dimension and his quest for ultimate answers that allow for the acknowledgement of a world existing independently from us, which we do not fully understand and which we can only comprehend in so far as we grasp its inherent logic. Scientists do not create the world; they learn about it and attempt to imitate it, following the laws and intelligibility that nature manifests to us. The scientist’s experience as a human being is therefore that of perceiving a constant, a law, a logos that he has not created but that he has instead observed: in fact, it leads us to admit the existence of an all-powerful Reason, which is other than that of man, and which sustains the world. This is the meeting point between the natural sciences and religion. As a result, science becomes a place of dialogue, a meeting between man and nature and, potentially, even between man and his Creator.
As we look to the twenty-first century, I would like to propose two thoughts for further reflection. First, as increasing accomplishments of the sciences deepen our wonder of the complexity of nature, the need for an interdisciplinary approach tied with philosophical reflection leading to a synthesis is more and more perceived. Secondly, scientific achievement in this new century should always be informed by the imperatives of fraternity and peace, helping to solve the great problems of humanity, and directing everyone’s efforts towards the true good of man and the integral development of the peoples of the world. The positive outcome of twenty-first century science will surely depend in large measure on the scientist’s ability to search for truth and apply discoveries in a way that goes hand in hand with the search for what is just and good. With these sentiments, I invite you to direct your gaze toward Christ, the uncreated Wisdom, and to recognize in His face, the Logos of the Creator of all things. Renewing my good wishes for your work, I willingly impart my Apostolic Blessing.

KU Leuven en kritisch denken

De Standaard meldt dat de leiding van de Katholieke Universiteit Leuven (kul) zich beraadt over "een nieuwe houding tot het roomse instituut".
Rector Waer:

'Dat hoeft niet te betekenen dat we de K in onze naam laten vallen. Wij blijven staan achter de waarden van het katholieke geloof. Maar de spanning tussen de rigide roomse moraal en onze ambities in biomedisch onderzoek is moeilijk houdbaar. Onze universiteit is een kritisch denkcentrum. Dat geven we onder geen beding op.'
De negatieve uitlatingen van het Vaticaan over de Nobelprijs voor ivf-pionier Robert Edwards stuitten bij biomedicus Waer ook op kritiek. Het irriteert dat Rome zich zo overdreven focust op alles wat met seksualiteit en voortplanting heeft te maken.
'Elk nieuw wetenschappelijk inzicht botst op weerstand van het Vaticaan', betreurt de rector. 'Eerst was er de kritiek op anticonceptie, daarna op proefbuisbevruchting, nu op stamcelonderzoek. Natuurlijk moet je respect hebben voor een embryo en een foetus. Maar zeggen dat je daar niets mee mag doen, getuigt van wel erg weinig flexibiliteit.'

Hier een goed commentaar door Vincent Kemme.

Valt nog op te merken dat de Kerk zich helemaal niet "overdreven focust op alles wat met seksualiteit en voortplanting te maken heeft". De Kerk is eenvoudigweg

always the only thing defending whatever is at the moment stupidly despised. (Chesterton)

Persoonlijk denk ik, dat over honderd jaar de katholieke Kerk, met name de roomse Stellvertreter, verweten zal worden "met zijn morele gezag" in deze tijd niet voldoende te zijn opgekomen voor de in de menselijke natuur ingeschreven wetten.
Maar dat zal dan ten onrechte zijn. De Kerk blijft, met de weinige middelen die ze daartoe heeft, de wereld ongevraagd en duidelijk voorhouden (ook in Nederland) dat je niet mag knoeien met menselijk leven, hoe knap je daarin ook bent.

Zie ook 25 jaar zwijgen.

De paus in Schotland en Engeland (7)

De paus tot vertegenwoordigers van andere godsdiensten, gisteren in de Waldegrave Drawing Room van St Mary’s University College, Twickenham:

On the spiritual level, all of us, in our different ways, are personally engaged in a journey that grants an answer to the most important question of all – the question concerning the ultimate meaning of our human existence. The quest for the sacred is the search for the one thing necessary, which alone satisfies the longings of the human heart. In the fifth century, Saint Augustine described that search in these terms: “Lord, you have created us for yourself and our hearts are restless until they rest in you” (Confessions, Book I, 1). As we embark on this adventure we come to realize more and more that the initiative lies not with us, but with the Lord: it is not so much we who are seeking him, but rather he who is seeking us, indeed it was he who placed that longing for him deep within our hearts.
Your presence and witness in the world points towards the fundamental importance for human life of this spiritual quest in which we are engaged. Within their own spheres of competence, the human and natural sciences provide us with an invaluable understanding of aspects of our existence and they deepen our grasp of the workings of the physical universe, which can then be harnessed in order to bring great benefit to the human family. Yet these disciplines do not and cannot answer the fundamental question, because they operate on another level altogether. They cannot satisfy the deepest longings of the human heart, they cannot fully explain to us our origin and our destiny, why and for what purpose we exist, nor indeed can they provide us with an exhaustive answer to the question, “Why is there something rather than nothing?”
The quest for the sacred does not devalue other fields of human enquiry. On the contrary, it places them in a context which magnifies their importance, as ways of responsibly exercising our stewardship over creation. In the Bible, we read that, after the work of creation was completed, God blessed our first parents and said to them, “Be fruitful and multiply, and fill the earth and subdue it” (Gen 1:28). He entrusted us with the task of exploring and harnessing the mysteries of nature in order to serve a higher good. What is that higher good? In the Christian faith, it is expressed as love for God and love for our neighbour. And so we engage with the world wholeheartedly and enthusiastically, but always with a view to serving that higher good, lest we disfigure the beauty of creation by exploiting it for selfish purposes.
So it is that genuine religious belief points us beyond present utility towards the transcendent. It reminds us of the possibility and the imperative of moral conversion, of the duty to live peaceably with our neighbour, of the importance of living a life of integrity. Properly understood, it brings enlightenment, it purifies our hearts and it inspires noble and generous action, to the benefit of the entire human family. It motivates us to cultivate the practice of virtue and to reach out towards one another in love, with the greatest respect for religious traditions different from our own.
Ever since the Second Vatican Council, the Catholic Church has placed special emphasis on the importance of dialogue and cooperation with the followers of other religions. In order to be fruitful, this requires reciprocity on the part of all partners in dialogue and the followers of other religions. I am thinking in particular of situations in some parts of the world, where cooperation and dialogue between religions calls for mutual respect, the freedom to practise one’s religion and to engage in acts of public worship, and the freedom to follow one’s conscience without suffering ostracism or persecution, even after conversion from one religion to another. Once such a respect and openness has been established, peoples of all religions will work together effectively for peace and mutual understanding, and so give a convincing witness before the world.
This kind of dialogue needs to take place on a number of different levels, and should not be limited to formal discussions. The dialogue of life involves simply living alongside one another and learning from one another in such a way as to grow in mutual knowledge and respect. The dialogue of action brings us together in concrete forms of collaboration, as we apply our religious insights to the task of promoting integral human development, working for peace, justice and the stewardship of creation. Such a dialogue may include exploring together how to defend human life at every stage and how to ensure the non-exclusion of the religious dimension of individuals and communities in the life of society. Then at the level of formal conversations, there is a need not only for theological exchange, but also sharing our spiritual riches, speaking of our experience of prayer and contemplation, and expressing to one another the joy of our encounter with divine love.

De paus in Schotland en Engeland (6)

"Never allow yourselves to become narrow". Belangrijke toespraak van de paus tot de leerlingen van het St Mary's University College van Twickenham, gisteren:

It is not often that a Pope, or indeed anyone else, has the opportunity to speak to the students of all the Catholic schools of England, Wales and Scotland at the same time. And since I have the chance now, there is something I very much want to say to you. I hope that among those of you listening to me today there are some of the future saints of the twenty-first century. What God wants most of all for each one of you is that you should become holy. He loves you much more than you could ever begin to imagine, and he wants the very best for you. And by far the best thing for you is to grow in holiness.
Perhaps some of you have never thought about this before. Perhaps some of you think being a saint is not for you. Let me explain what I mean. When we are young, we can usually think of people that we look up to, people we admire, people we want to be like. It could be someone we meet in our daily lives that we hold in great esteem. Or it could be someone famous. We live in a celebrity culture, and young people are often encouraged to model themselves on figures from the world of sport or entertainment. My question for you is this: what are the qualities you see in others that you would most like to have yourselves? What kind of person would you really like to be?
When I invite you to become saints, I am asking you not to be content with second best. I am asking you not to pursue one limited goal and ignore all the others. Having money makes it possible to be generous and to do good in the world, but on its own, it is not enough to make us happy. Being highly skilled in some activity or profession is good, but it will not satisfy us unless we aim for something greater still. It might make us famous, but it will not make us happy. Happiness is something we all want, but one of the great tragedies in this world is that so many people never find it, because they look for it in the wrong places. The key to it is very simple – true happiness is to be found in God. We need to have the courage to place our deepest hopes in God alone, not in money, in a career, in worldly success, or in our relationships with others, but in God. Only he can satisfy the deepest needs of our hearts.
Not only does God love us with a depth and an intensity that we can scarcely begin to comprehend, but he invites us to respond to that love. You all know what it is like when you meet someone interesting and attractive, and you want to be that person’s friend. You always hope they will find you interesting and attractive, and want to be your friend. God wants your friendship. And once you enter into friendship with God, everything in your life begins to change. As you come to know him better, you find you want to reflect something of his infinite goodness in your own life. You are attracted to the practice of virtue. You begin to see greed and selfishness and all the other sins for what they really are, destructive and dangerous tendencies that cause deep suffering and do great damage, and you want to avoid falling into that trap yourselves. You begin to feel compassion for people in difficulties and you are eager to do something to help them. You want to come to the aid of the poor and the hungry, you want to comfort the sorrowful, you want to be kind and generous. And once these things begin to matter to you, you are well on the way to becoming saints.
In your Catholic schools, there is always a bigger picture over and above the individual subjects you study, the different skills you learn. All the work you do is placed in the context of growing in friendship with God, and all that flows from that friendship. So you learn not just to be good students, but good citizens, good people. As you move higher up the school, you have to make choices regarding the subjects you study, you begin to specialize with a view to what you are going to do later on in life. That is right and proper. But always remember that every subject you study is part of a bigger picture. Never allow yourselves to become narrow. The world needs good scientists, but a scientific outlook becomes dangerously narrow if it ignores the religious or ethical dimension of life, just as religion becomes narrow if it rejects the legitimate contribution of science to our understanding of the world. We need good historians and philosophers and economists, but if the account they give of human life within their particular field is too narrowly focused, they can lead us seriously astray.
A good school provides a rounded education for the whole person. And a good Catholic school, over and above this, should help all its students to become saints. I know that there are many non-Catholics studying in the Catholic schools in Great Britain, and I wish to include all of you in my words today. I pray that you too will feel encouraged to practise virtue and to grow in knowledge and friendship with God alongside your Catholic classmates. You are a reminder to them of the bigger picture that exists outside the school, and indeed, it is only right that respect and friendship for members of other religious traditions should be among the virtues learned in a Catholic school. I hope too that you will want to share with everyone you meet the values and insights you have learned through the Christian education you have received.
Dear friends, I thank you for your attention, I promise to pray for you, and I ask you to pray for me. I hope to see many of you next August, at the World Youth Day in Madrid. In the meantime, may God bless you all!

Bersanelli over Hawking

Voor wie Italiaans leest, artikel van de Italiaanse astrofysicus Marco Bersanelli in antwoord op de recente uitspraken van de Engelse natuurkundige Hawking.